شهید محراب

اشاره

شهید راه فضیلت، آیت الله سید اسدالله مدنی، در شمار عالمانی است که از عمر شریف خود در راه احیای معارف اسلامی و نشر فرهنگ اهل بیت علیهم السلام بهره برد و در سنگرهای گوناگون، به ستیز با جهل و تباهی و ستم پرداخت.

وی از جوانی قدم در راه مبارزه با طاغوت نهاد و در این راه، دستگیری ها و تبعیدهای مداوم را به جان خرید. در سال های دوری از وطن و زندگی در نجف اشرف، جاذبه معنوی او، روشن ضمیران حقیقت جو را همانند پروانه های عاشق، گرداگردش جمع کرد و آنان را از محضر پر فیضش سیراب ساخت. هم زمان با اوج گیری قیام مردمی در خرداد 1342 و تبعید امام خمینی رحمه الله به نجف اشرف، همواره مدافع امام بود و در کنار آن رهبر فرزانه، در پاسداری از اسلام کوشید. وی پس از انقلاب نیز در کنار امام و یاران گران قدرش، در حفظ آرمان های نظام اسلامی و دفع توطئه های دشمنان نظام، عاشقانه تلاش می کرد. شهید مدنی، در طول زندگی پرثمرش، خدمات ارزنده ای به اسلام و ملت ایران در نقاط مختلف کشورمان به یادگار گذاشت و سرانجام به دست منافقان کوردل، در محراب نماز جمعه به شهادت رسید.

تولد و تحصیلات

آیت اللّه سید اسدالله مدنی دهخوارقانی، در سال 1293، در روستای آذرشهر یا دهخوارقان، از توابع تبریز پا به عرصه وجود نهاد. در چهار سالگی مادر و در شانزده سالگی پدر خود را از دست داد و دوران کودکی را با رنج و سختی به پایان رسانید.

سیداسدالله در اوایل جوانی، به سلک طالبان علم و کمال راه یافت و دروس ابتدایی را در حوزه علمیه یزد فرا گرفت. قلب لبریز از عشق و شعف به معارف اسلامی، او را واداشت که سال ها در کنار بارگاه فاطمه معصومه علیهاالسلام ؛ ماندگار شود و از محضر بزرگان دانش فقه و اصول بهره مند گردد. وی مدتی در محضر استادانی چون آیت الله حجت کوه کمری، آیت الله سیدمحمدتقی خوانساری و چهار سال در محضر امام خمینی رحمه الله حضور یافت و از درس های فلسفه، عرفان و اخلاق ایشان بهره فراوان برد و همین کلاس های درس سبب شد عشقش به حضرت امام فزونی یابد.

پس از آن، سال های هجرت از وطن را در کنار بارگاه قدسی امام علی علیه السلام ، زانوی ادب بر زمین نهاد و شب و روز در فضای آکنده از معنویت حوزه علمیه نجف، از دانش و معارف بزرگانی چون آیت الله حکیم، آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی و آیت الله عبدالهادی شیرازی بهره برد تا سرانجام به درجه اجتهاد رسید.

آغاز مبارزات

آیت الله مدنی افزون بر استعداد خاصی که در زمینه تحصیل از خود نشان می داد، مبارزی بی امان و سازش ناپذیر بود. وی پس از چندین سال دوری از وطن، در سال 1331، با کوله باری از دانش از نجف اشرف به زادگاه خود بازگشت. او که از جوانی همت خود را در راه مبارزه با ستم و فساد قرار داده بود، در نخستین برخورد آشکار با رژیم طاغوتی، مردم را به مقابله با تولید و فروش محصولات کارخانه بزرگ مشروب سازی آذرشهر تشویق کرد و خواستار برچیده شدن فوری این کارخانه شد. وی در سخنرانی، با تهدید مزدوران رژیم پهلوی گفت که پانزده روز مهلت دارند تا کارخانه مشروب سازی را از آذرشهر بردارند. در غیر این صورت، مردم بساط آن را برخواهند چید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است. در آن سال های سیاه که هیچ فریادی بلند نمی شد و هیچ ندایی برای دفاع از اسلام و مسلمانان برنمی خواست، این تهدیدها و سخنرانی ها، از کسی جز مدنی ساخته نبود.

اقامه نماز عیدفطر

شهید آیت الله مدنی که از تمام فرصت ها برای مبارزه با رژیم پهلوی سود می جست، در مبارزاتش بر ضدرژیم می کوشید از پیشوایان معصوم علیه السلام پیروی کند. به همین دلیل، با نزدیک شدن عیدفطر سال 1331، زمزمه نماز پرشور عید فطر در خارج از شهر، در بین مردم به گوش رسید. شهید مدنی در اجتماع مردم در مسجد جامع شهر اعلام کرد: «ای مردم! فردا، نماز عید را در خارج از شهر اقامه خواهیم کرد. کسانی که حمیّت و غیرت اسلامی دارند، فردا صبح در محل حاضر باشند.» پس از اعلام این مطلب، مردم یک پارچه پاسخ می دهند: «کفن های ما آماده است و ما آماده هر گونه فداکاری در راه اسلام هستیم».

پس از اقامه نماز و خطبه های پرشور آن شهید آسمانی، راه پیمایی پرشوری شکل گرفت و شهید مدنی با گام هایی بلند و استوار، پیشاپیش جمعیت حرکت می کرد. این شور اسلامی در مردم سبب شد تا عده ای از سربازان که برای حفاظت از اماکن دولتی گماشته شده بودند، سلاح هایشان را زمین بگذارند و به توده مردم بپیوندند. در این هنگام، شهید مدنی به سخنرانی پرداخت و مردم را به آرامش دعوت کرد. آنها نیز در حالی که راضی و خشنود از حرکت ضدطاغوتی شان بودند، بر سر و دست های او بوسه زدند و با تأیید این حرکت اسلامی، به آن خاتمه دادند.

پی آمدهای نماز عید

شهید مدنی با درایت و هوشیاری خاص خود توانست باورهای مردم را به خوبی هدایت کند و آنها را با اقامه نماز عید، به مقابله با رژیم بکشاند. از این رهگذر، نخستین راه پیمایی اعتراض آمیز در برابر نظام شاهنشاهی به سال 1331 ترتیب داده شد. به دنبال حرکت عمیق و عظیم آیت الله مدنی، وحشت بی سابقه ای مسئولان را فرا گرفت، به گونه ای که افراد سرشناس و فعال راه پیمایی، شناسایی و در عملیات وحشیانه ای دستگیر و زندانی شدند. این بار نیز شهید مدنی از غیرت دینی مردم بهره جست و آنها را به تحصن در تلگراف خانه برای آزادی دستگیر شدگان دعوت و تشویق کرد. مردم متحصن به دستور شهید مدنی، بر درخواست خود پافشاری کردند و آیت الله مدنی نیز در سخنان شورانگیزی، آخرین اخطار را به مسئولان داد و گفت: «اگر تا فردا زندانیان که به جرم دفاع از اسلام دستگیر شده اند، آزاد نگردند، ما خودمان می دانیم آنها را چه طور آزاد کنیم.» به دنبال سخنان کوبنده و تهدید آیت الله مدنی، زندانیان و در واقع، ترتیب دهندگان نخستین راه پیمایی و تظاهرات مخالف با حکومت پهلوی، آزاد و پیروزمندانه وارد شهر شدند.

آیت الله مدنی در همدان

آیت الله مدنی، در دوران اقامت در نجف، به طور مرتب به ایران سفر می کرد و مبارزه با مفاسد اجتماعی و مظاهر طاغوت، یکی از کارهای اصلی او بود و به همین دلیل، پیوسته از شهری به شهر دیگر تبعید می شد. البته این سختی ها هرگز مانع انجام رسالت و وظیفه اش در برابر اسلام نمی شد و همواره در شهرهای مختلف به تبلیغ و روشنگری می پرداخت. او نخستین حرکت تبلیغی خود را از روستای مرادبیک همدان، هنگام تبعید به آن جا شروع کرد، چنان که خود می گفت: «من دیدم باید همدان را حرکت بدهم. از یک ده کار را شروع کردم تا مردم ببینند، بعد گرایش پیدا کنند.» وی دستور داد کسی حق ندارد بدون حجاب اسلامی وارد روستا شود. همچنین فروختن و نوشیدن مشروبات الکلی را ممنوع کرد و بدین ترتیب، روستای مرادبیک، به روستایی نمونه تبدیل شد.

این رفتار سبب شد مردم همدان گرد او جمع شوند و در مبارزات سیاسی بر ضد رژیم، شهید مدنی، رهبری و ارشاد مردم را به عهده گرفت. او در سال های 41 و 42 و پس از قیام پانزده خرداد، به مبارزاتش در این شهر شدت بخشید. شهید مدنی در سال های حضور در همدان، افزون بر فعالیت های مبارزاتی، خدمات ارزنده ای نیز داشت. از آن جمله می توان به ساخت مدرسه دینی در روستای دره مرادبیک همدان، مدرسه علمیه در همدان، مؤسسه مهدیه و صندوق تعاون و امور اجتماعی اشاره کرد.

تبعیدگاه های شهید مدنی

شهید محراب، آیت الله مدنی هرگز لحظه ای نیاسود. اینک نه تنها تبریز و آذربایجان که دیگر شهرهای کشورمان نیز خاطرات شیرینی از او دارند. همدان و خرم آباد، یاد تبعیدی غریبی را که بذر مبارزه در دل های مردم می افشاند، به یادگار دارند. نقش محبت ها و مردانگی های او را نورآباد مَمَسنی در استان فارس و بندرکنگان جاودانه ساخته اند و مردم مهاباد، اعم از شیعه و سنی مهرش را در دل دارند؛ چرا که او بزرگ منادی وحدت در سال های رواج تفرقه و نفاق در آن شهرها بود.

هم گام با امام خمینی رحمه الله

پس از قیام پانزده خرداد 1342 و تبعید امام خمینی رحمه الله به عراق، شهید مدنی، از کسانی بود که در سخت ترین روزها در کنار ایشان بود. او چه در نجف و چه در روزهایی که برای تبلیغ به ایران سفر می کرد، از امام سخن می گفت و رسالت و وظایف مؤمنان را در برابر رژیم گوشزد می کرد. از این رو، بارها تحت تعقیب قرار گرفت. از سال 1341 که اخبار مربوط به شروع نهضت اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی رحمه الله به نجف رسیده بود، شهید مدنی، حرکت گسترده ای را در حمایت و پشتیبانی امام در نجف ترتیب داد. از جمله این حرکت ها، تعطیل کردن کلاس های درس، برپایی سخنرانی و جلسه های متعدد در مساجد و برپایی راه پیمایی عظیم مردمی به طرفداری از مبارزات امام خمینی رحمه الله بود. این کارها، در انتشار خبر نهضت اسلامی در ایران و مطرح ساختن آن در اذهان مردم جهان بسیار مؤثر واقع شد. با تبعید امام خمینی قدس سرهم به نجف اشرف، شهید مدنی، در تبیین مقام علمی و تبلیغ موقعیت سیاسی امام کوشید. با آنکه حکومت های طاغوتی ایران و عراق با توطئه برنامه ریزی شده در مخدوش جلوه دادن شخصیت علمی و اخلاقی امام خمینی رحمه الله می کوشیدند، شهید مدنی با شرکت در جلسه های درس امام و نماز جماعت ایشان، توجه طلاب و مردم را به ایشان معطوف می داشت. او به اندازه ای برای شخصیت سیاسی و علمی امام ارزش قائل بود که وقتی عده ای از شهید مدنی به علت شخصیت بالای علمی اش رساله علمیه می خواهند، مخالفت می کند و می گوید: «وقتی مرجعی همچون آیت الله العظمی امام خمینی وجود دارد، ما باید همه مروّج چنین مرجعی باشیم».

در سنگر جبهه

پس از به ثمر رسیدن پقیام خونین ملت ایران به رهبری امام خمینی رحمه الله ، شهید مدنی، فصل دیگری از فعالیت های خود را برای پاسداری از انقلاب شکوهمند اسلامی آغاز کرد. پس از آغاز جنگ تحمیلی، او با روشنگری سربازان، در تقویت روحیه رزمندگان اسلام نقش بسزایی داشت. شهید مدنی با پوشیدن لباس رزم و شرکت در جبهه های نبرد، حضور در کنار سپاهیان اسلام و شرکت در مجالس دعا و نیایش آنان، مشوق بزرگی برای رزمندگان به شمار می آمد.

امام جمعه تبریز

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شهید مدنی به دعوت مردم همدان به این شهر رفت و مردم آن دیار، او را به نمایندگی مجلس خبرگان انتخاب کردند. ایشان در تدوین قانون اساسی در کنار بزرگانی چون آیت الله بهشتی، آیت الله دستغیب، آیت الله صدوقی و دیگر بزرگان بسیار می کوشید. شهید مدنی پس از شهادت نخستین امام جمعه تبریز، آیت الله قاضی طباطبایی، به عنوان نماینده امام و امام جمعه تبریز منصوب گشت و در مسند امامت جمعه، شب و روز تلاش می کرد. او طلایه دار وحدت مردم مسلمان آذربایجان، بانی کارهای عمرانی و معلم اخلاق مردم بود و به قدری آنان را تحت تأثیر تقوای خویش قرار داد که امت خداجوی آذربایجان، ایشان را اسلام مجسم می دانستند. رشادت و شهامت آن بزرگوار، به قدری مردم را مجذوب سیمای ملکوتی و حیات بخش او کرد که در حوادث ناگوار، همگان با پیروی از او و کلام آرامش بخش و دل نشین وی، توانستند توطئه ها را سرکوب کنند.