اماما خرداد همیشه بار غم بر دوش ما نهاده است. ای روح پر کشیده به بهشت! در سالگرد عروج ملکوتی‌ات،غمت، چنگ بر دل‌هایمان می‌زند. آنچه رفت، پیکر پاک و جسد مطهرت بود. آنچه ماند، فکر ناب و اندیشه روشن و خط ماندگارت بود. اماما! روح تو به آسمان‌ها پر کشید، اما راه تو، ای روح خدا! در زمین و میان عاشقان تداوم یافت. پرچمی که برافراشته‌ای، اکنون بر دوش علمداری رشید از نسل حسین فاطمه(س) است

امام خمینی (ره) حقیقت همیشه زنده تاریخ

 

تاریخچه زندگی امام

امام خمینی در تاریخ بیستم جمادی الثانی /1320 هجری قمری مصادف با سال روز میلاد مسعود بانوی بزرگ اسلام ،حضرت فاطمه (ع) در شهرستان « خمین » چشم به جهان گشود .
پدر ایشان آیت الله شهید، مرحوم سید مصطفی موسوی - فرزند برومند علامه ی جلیل القدر مرحوم سید احمد موسوی -است که بنا به گفته ی بعضی از خاندان جلیل صاحب « عبقات الانوار » می باشد .
مرحوم سید احمد موسوی که در نجف اشرف بوده اند بنا به دعوت و درخواست مرد نیکوکار و بزرگواری به نام « یوسف خان کمره ای » که برای زیارت به عتبات مقدسه مشرف شده بود به منظور ارشاد و پیشوایی اهالی «خمین» به آن سامان می رود و با دختر مرحوم « یوسف خان » ازدواج می کنند. که از فرزندانشان یک دختر و پسر به نامهای :« صاحبه » و « مصطفی » باقی می مانند .
مرحوم سید مصطفی نیز تحصیلات خود را در نجف اشرف و سامراء در عهد میرزای شیرازی دنبال کرده و در زمره ی علما و مجتهدین عصر خود قرار می گیرند و پس از بازگشت از نجف اشرف ، زمامت وپیشوایی اهالی خمین را عهده دارمی شوند . در تاریخ ذیحجه ی/1320 قمری در بین راه خمین - اراک مورد سوء قصد بعضی از اشرار قرار می گیرند ودر اصابت چند گلوله به کتف وکمر ایشان در سن 47 سالگی به شهادت می رسند .جنازه آن مرحوم به نجف اشرف منتقل گردیده و در آنجا دفن می شود .آیت الله شهید دارای سه پسر و سه دختر بودهاند که پسرهای ایشان عبارتند از : 1- سید مرتضی « معروف به پسندیده » که از علمای جلیل القدر ساکن قم بودند .
2- سید نورالدین که از محترمین مقیم تهران بودند .
3- سید روح الله ( امام خمینی ) که آخرین فرزند آن مرحوم می با شند.(1)
روح الله در پنج ماهگی به افتخار خانوادگی شهید نائل آمد .
پس از شهادت پدر تا سن 15 سالگی تحت سرپرستی مادر شجاع و با تقوایش « هاجر » وعمه ی با ایمان وپرهیز گارش « صاحبه خانم » بود ، و از آن پس این دو عزیز را از دست داد .
امام در نوجوانی از روحیه ای حماسی برخوردار بود و در فعالیتهای جهادی شرکت می کرد .
دفتر شعری که از دوران نوجوانی او بر جا مانده است نشانه ی رشد سیاسی و آگاهی او از جامعه است .
امام بخشی از علوم حوزوی را نزد برادرش آیت الله پسندیده و اساتید دیگر فرا گرفت و در سال 1298 ه.ش برای ادامه تحصیل به اراک رفت از محض آیت الله العضمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی موسس حوزه علمیه قم بهره گیرد . امام پس مدت کوتاهی حاج شیخ به قم مهاجرت کرد واو نیز سال 1300هجری شمسی رهسپار حوزه قم گردید. با توجه به استعداد سرشاری که داشت تحصیلات خود را کامل کرد و در نتیجه از همه علوم حوزوی از ادبیات ، منطق ، فقه ، اصول ، فلسفه و کلام ، عرفان ، ریاضیات ، نجوم و اخلاق بهره مند گردید .معلم اخلاق او آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی ، استاد عرفان او آیت الله آقا میرزا محمد علی شاه آبادی واستاد خارج فقه و اصول وی آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی رضوان الله علیهم بودند (2)
تالیفات حاج مرزا جواد ملکی تبریزی اسرار الصلاة ، المراقبات ، لقاءالله ، حاشیه غایه الغصوی ، ترجمه ی عروةالوثقی می توان نام برد . از سال 1340 که حوزه قم تاسیس شد تا سال 1343 که ایشان رحلت کرد ، عده ای از درس اخلاق او استفاده کرده اند که یکی از آنها حضرت امام خمینی بوده است. امام خمینی در تالیفات خود از کتابهای ایشان مطلب نقل می کنند ودر کتاب «سر الصلاة » به مطالعه ی کتابهای ایشان سفارش می کند .
امام خمینی رضوان الله علیه کتابهای « فصوص » مفاتیح الغیب ومنازل السائرین را که هر سه از کتابهای مهم عرفان است نزد مرحوم آیت الله آقا میرزا محمد علی شاه آبادی خواندند. امام خمینی شیفته مرحوم شاه آبادی بودند و مکرر در صحبت های خود و نیز در بسیاری از آثار خود مانند « مصباح الهدایه »،« اربعین »،« تعلیقه بر فصوص »،« تعلیقه بر مصباح الانس» از ایشان به عظمت یاد و گاهی مطلبی نقل می کنند.
امام از حدود سال 1345 تا سال فوت استاد حائری یزدی یعنی 1355 از درس فقه واصول این علا مهء جلیل بهر ه مند شدند وهمیشه از ایشان با عظمت و تجلیل یاد می کردند .(3)
امام خمینی علاوه بر مقام ممتاز فقاهت، در علوم هیئت ،فلسفه ،حکمت و عرفان نیز دارای مهارتی ویژه و تخصصی کامل می باشد . استاد ایشان در علم هیئت مرحوم شیخ علی اکبر یزدی ( معروف به حکیم ) می باشند و فنون مختلفه کتب عرفان ، حکمت و فلسفه را از مهذب مرحوم شیخ محمد علی شاه آبادی فرا گرفته است.

در راه تکامل

امام خمینی که دارای هوش و استعداد سرشاری بود در همان اوان کودکی آغاز به درس کرد و داخل منزل خود ، نزد معلمی به نام « میرزا محمود » به خواندن و نوشتن مشغول گردید و سپس قدم به مکتب گذاشت و نزد استاد مکتبی که « ملا ابوالقاسم » نام داشت تحصیلات خود را دنبال کرد و نیز پیش استاد دیگری به نام « شیخ جعفر » به درس آموزش ادامه داد .و آنگاه به مدرسه جدید که تازه تاسیس شده بود-قدم گذاشت وپیش شخصی به نام « آقا حمزه محلاتی » که استاد خط بود به تعلیم خط پرداخت وبالاخره پیش ازآنکه 15سال را تمام کند ،تحصیلات فارسی آن روز را به پایان رسانید . ورد خواندن و نوشتن از استاد بی نیازگردید .آن گاه به تحصیل علوم اسلامی پرداخت ودر محضر برادر بزرگوارش آیت الله پسندیده صرف ونحو منطق را آغاز کرد وتا سال 1338ق، به تحصیل مقدمات در محضر ایشان ادامه داد وآن گاه که بنا شد برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه اصفهان رهسپار گردد، نغمه ی دل انگیز و روحانی حوزه علمیه اراک که در آن روز تحت زمامت استاد بزرگ مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی رونق به سزایی داشت ایشان را به آن سو جذب کرد ودر سال 1339 ق به اراک شتافت ودر محضر اساتید فن به آموختن ادبیات مشغول گردید در سال 1340ق که مرحوم آیت الله حائری حوزه علمیه اراک را به هر مقدس قم انتقال داد،ایشان نیز که تازه کتاب مطول را شروع کرد ه بود به قم رفت و در مدرسه ی « دارالشفا » مسکن گزید ودر حوزه جدید التاسیس قم تحصیلات خود را با جدیت بیشتری دنبال نمود و با پشتکار و کوششهای شبانه روزی موفق شد که تا سال 1345ق سطوح عالیه را به پایان رسانیده در حوزه های درس مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری شرکت نماید و در محضر آن استاد بزرگ ،پایه های علمی و مبانی فقهی و اصولی خود را تحکیم و تکمیل کرده و به درجه اجتهاد فایق گردد. (4)
از خدمات علمی امام قبل انقلاب بعد فوت مرحوم آیت الله حائری انجام دادند، تصیح و چاپ و انتشار « عبقات » بود .ابتدا جلدی را که مربوط به غدیر است ،چاپ و منتشر کرد.در نجف و بورسای ترکیه « تحریر الوسیله » را نوشت . شیعه رساله ای به این خوبی و جامعی نداشت. این رساله که دوره کامل فقه است، بهترین یادگار حضرت ایشان برای عالم تشیع است . (5)

زندگی نوین

امام خمینی تا سال 1348 ق تنها می زیست. ولی در آن سال زمینه ی ازدواج ایشان فراهم آمد ودخت مکرمه آیت الله آقا حاج میرزا محمد ثقفی تهرانی به عقد ایشان درآمد.ثمره این ازدواج با میمنت ، دو پسر و 3 دختر بود. (6)
که پسران ایشان عبارت بودند از :
1- شهید حجت السلام والمسلمین حاج سید مصطفی خمینی
2- مرحوم حجت السلام سید احمد خمینی .

نمونه ای از ابعاد شخصیتی امام

وقتی مرحوم آقا مصطقی رحلت کرد ه بود ند قرار شد جمعی به اتفاق حاج احمد آقا به محضر امام برسند به صورت تدریجی خبر را به امام برسانند.یکی گفت :ازحاج آقا مصطفی تازه از بیمارستان چه خبر ؟ احمد آقا جلوی صدای گریه اش را نتوانست بگیرد ولی رویش را بر گرداند که آقا نبیند ولی امام صورتش را برگرداند وگفت « احمد چته ؟ مگر حاج مصطفی مرده ؟ اهل آسمانها می میرند و از اهل زمین کسی باقی نمی ماند.همه می میرند آقایان بفرمایید سراغ کارتان » خودشان هم بلند شدند و وضو گرفتند و مشغول خواندن قرآن شدند (7)
امام که از نوجوانی دارای نبوغ و جامعیت بود، به سرعت مراحل علمی را طی کرد و در سن 25 سالگی به اجتهاد رسید و در زمره مجتهدین و نوابغ قرار گرفت .27 سالگی به تدریس فلسفه پرداخت ، پس از چند سال تدریس دروس سطح حوزه بر کرسی درس خارج فقه و اصول نشست و در کنار آن درس اخلاق خود را نیز محفل پرورش روح تشنگان وادی اخلاق نمود. حضور او در قم که بسان ستاره ای در آسمان علم و عرفان میدرخشید و به عنوان استادی توانمند وجامع تجلی می کرد و از همین رهگذر بود که شاگردانی گرانقدر چون شهید آیت الله مطهری و شهید آیت الله دکتر بهشتی از محضر درسش طلوع کردند .
فرزانگی و فرهیختگی فوق العاده امام از همان اوایل آشکار بود و خبر از آینده شکوهمند او می داد.
« مرحوم قاضی که عمو زاده علامه طباطبایی و از رفقای امام بود بسیار اهل ذکر بود، ایشان در زمان طلبگی هم پیشگویی داشته و به امام عرض کرده بود که شما بعدا جزء علما خواهید شد.» (8)
در تاریخ عمر با برکت امام حوادث مهمی پیش آمد که در کمال و تجربه او نقشی بسزا داشتند. جنگ جهانی ، مبارزات شهید مدرس با رضا شاه ، مبارزات آیت الله کاشانی، روی کار آمدن آتاتورک در ترکیه و اسلام زدایی او در آن کشور و روی کار آمدن رضا شاه و اسلام ستیزی او ، به قدرت رسیدن ملی گرایان چون مصدق مسائل مهم آن حوادث را تشکیل می دهند.
مبارزات امام که که از نوجوانی آغاز شده بود در حوزه علمیه قم ، در سطحی گسترده ادامه یافت و همواره به مناسبت ، با انحرافات دستگاه سلطنتی شاه مبارزه می کرد و بر علیه آن سخنرانی کرده و اعلامیه صادر نمود .

واقعه پانزده خرداد 1342

در روز دوم فروردین 1342 که مصادف با شهادت امام صادق علیه السلام بود ماموران رژیم شاه به مجلس عزاداری در فیضیه حمله کردند و به کشتار و ضرب و جرح طلاب پرداختند. امام این حرکت وحشیا نه را به شدت محکوم کرد ومبارزه ادامه داشت . تا این که در عصر عاشورا ی 1383 هجری قمری که مصادف با 13خرداد 42 بود نطق تاریخی خود را مطرح کرد و در آثار سوء سلطت شاه و ارتباط پنهانی او با اسرائیل مطالبی را بیان کرد .در سحر گاه نیمه خرداد 1342 امام را در حالی که مشغول نماز شب بود دستگر و به زندان قصر بردند. و بعد از خبر دستگیری امام مردم مخصوصا ( مردم قم ) به خیابان ریختند و حرم حضرت معصومه به رگبار بسته شد . و عده ای به شهادت رسیدند و این نقطه شروع انقلاب اسلامی مردم به رهبری امام بود .

تبعید امام

بعد از تصویب لایحة کاپیتولاسیون امام سخنرانی کردند وبا این قانون شوم به مبارزه برخاستند.در سحرگاه 13 آبان 1343 کماندوهای مسلح اعزامی از تهران منزل امام را محاصره کردند ودر حالی که امام مشغول عبادت شبانه بودند دستگیر وبه ترکیه تبیعد کردند وپس از یازده ماه اقامت در ترکیه که امام در طی آن کتاب تحریرالوسیله را تدوین کرد و در تاریخ 1344/7/13 به همراه فرزندش حاج آقا مصطفی به عراق تبعید گردید.
امام درباره تبعید خود می فرماید: « تبعید من به ترکیه و از آنجا به عراق موجب نگرانی نیست.چون در راه ایفای وظیفه برای دفاع از احکام اسلام و مصالح مسلمین و جلوگیری از نفوذ اجانب به ممالک اسلامی و دفع ظلم و ستم کاری صورت گرفت .» (9)
پس از ورود به عراق در نجف اشرف به تدریس پرداخت وکتب وخدمات علمی اش در معرض استفاده شیفتگان معارف الهی قرار گرفت .
او در عراق نیر مبارزه را ادامه داد و مردم را با اعلامیه و سخنرانی که نوار آن به ایران می آمد آگاه می کرد .در آبان 1356 عمال شاه فرزند بزرگوارش آیت الله حاج سید مصطفی را به شهادت رساندند . امام که فرزند دانشمند وبا فضیلتش که امید اسلام و مسلمین بود بسیار علاقه داشت فرمود :« یک الطاف خفیه ای خداوند تبارک و تعالی دارد که ماها علم به آن نداریم ». (10)
به دنبال این شهادت که لطف خفی الهی بود موج حرکتهای مردمی به رهبری روحانیت خط امام شدت گرفت تا این که امام را مجبور به ترک خاک عراق کردند. ابتدا کویت را برای اقامت اختیار کرد، اما مقامات کویتی موافقت نکردند و به فرانسه در دهکده نوفل لوشاتو از توابع پاریس رفت و از آن جا نهضت عظیم اسلامی مردمی را هدایت کرد .

مراحل شروع پیروزی انقلاب

امام نهضت اسلامی را به همه دنیا معرفی کرد و سرانجام در 12 بهمن 1357پس از گذشت 15 سال تبعید وارد خاک خونین ایران شد و مورد استقبال دو میلیون نفر قرار گرفت. او ابتدا به بهشت زهرا رفت ونطقی آتشین ایراد کرد و در ضمن آن خطاب به دولت بختیار فرمود :
« من به پشتیبانی این ملت ، دولت تعیین می کنم ، من توی دهن این دولت می زنم ، من دولت تعیین می کنم .» (11)

پیروزی انقلاب اسلامی ایران

از آن پس انقلاب عظیم مردمی را از داخل خاک کشور رهبری می کرد تا این که انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 به پیروزی رسید .امام به مناسبت این پیروزی در پیامی که به ملت ایران صادر کردند ،بر این نعمت بزرگ الهی شکر گذاری کرده و گفتند:« خدایا تو بر ما منت نهادی و ما را در 22 بهمن بر دشمنان خودت پیروز کردی و دست این ملت مظلوم را گرفتی و از سراشیبی سقوط و جهنم هر دو عالم به قله بلند عنایات خود رساندی »(12)

تشکیل حکومت

پس از پیروزی انقلاب شکل حکومت مطح شد و گروههای مختلف هر کدام نظرمی دادند ، امام فرمود :« من رأیم جمهوری اسلامی است و هر مسلمی هم رایش جمهوری اسلامی است و شما جوانان مسلم رأیتان جمهوری اسلامی است » (13)
در تاریخ 12 فروردین بود که ملت ایران با 2 / 98 به جمهوری اسلامی رای « آری » دادند و نظام اسلامی تثبیت گردید و از این پس دشمنان اسلام به کار شکنی پرداختند و دشمنان شخصیتهای بسیاری را ترور کردند که مهمترین آنها شهید آیت الله مطهری بود که از پیشگامان شهادت به دست آنها بود و 72 تن از یاران امام که در راس آنها شهید مظلوم آیت الله بهشتی بود را به شهادت رساندند. در باغ سبز شهادت باز شده بود و شخصیتهای فراونی بر جمع گلهای این گلستان افزود شدند و البته جنگ و خیل شهدای آن قصه ای بزرگ دارد.
امام در طول ده سال بعد از پیروزی انقلاب بارها پوزه آمریکا را به خاک مالید و سطوت ابر قدرتی او را لگد مال کرد و به ملت ایران آموخت که با آمریکا جز با شدت عمل قدرت نمی توان مبارزه کرد .

روح خدا به خدا پیوست

روح خدا در 14 خرداد 1368 به خدا پیوست و جهان اسلام رهبر عزیز و فداکارش را از دست داد و همه عزادار شدند. اما ملت به شکل بی نظیری امام را تشییع کردند که هیچ نمونه تاریخی برای آن وجود ندارد .
خبرگزاری فرانسه می گوید : ملت ایران برای تشییع امام از خود چیزی کم نگذاشت .(14)
شبکه تلویزیونی سی - تی - وی کانادا می گوید : مراسم تشییع آیت الله خمینی به بزرگترین تظاهرات تاریخ تبدیل شد.(15)

ویژگی های روحی و رفتاری امام خمینی «قدس سره»

مصطفی کفاش زاده : از رفتن شاه بود که خط مشی نهضت را معلوم کردند . من آن قدر یه ایشان نزدیک بودم که اگر امام دچار کمترین هیجانی از این حادثه مهم می شدند متوجه می شدم اما در امام هیچ هیجانی ندیدم حتی در لحن صدای ایشان هم هیچ تغییری که حاکی از هیجان باشد ندیدم . (16 )

روح ادب

فریده مصطفوی : اگر زمانی وارد اتاق امام می شدیم و ایشان مشغول خواندن قرآن بودند از ما اجازه می گرفتند که خواندن آن صفحه را تمام کنند بعد از آنکه فرائتشان تمام می شد به ما اظهار محبت می فرمود .(17)

راز و نیاز با خدا

یکی از نزدیکان این رهبر بزرگ الهی می گوید :
«امام در عین این که تمامی شجاعتها و بی باکی ها در را ه خدا ، در جانش تبلور پیدا کرده است ، ولی هیچ گاه از اذکار و نوافل و مستحبات غافل نمی ماند. حتی در حال قدم زدن تسبیح در دست گرفته و ذکر و زیارت می خواند. امام روزانه چندین نوبت قران می خواند با همان صدای ملکوتی .... ایشان در هر فرصت مناسبی که پیش می آمد، قران می خواند و معمولا بعد از نماز صبح ،قبل از نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء ویا در هر فرصت دیگر ،مقید به این مستحب الهی بودند و ما بارها که در ضمن روز خدمت ایشان می رسیدیم امام را مشغول قرآن می یافتیم ... در منزلِ خیابان در بند شمیران ، بارها امام را با همان صدای ملکوتی که آهنگ تسبیح و تقدیس فرشتگان را تداعی می کرد ، مشغول خواندن دعای کمیل دیدیم .(18)

تقوا

همسر امام بارها می گفت: « من شصت سال با امام زندگی کردم و ندیدم که ایشان معصیت کند » ( 19)
آیت الله حسین مظاهری می گوید : « بیش از 12 سال که در دروس عالیه ی ایشان شرکت داشته ام در این مدت یک عمل مکروه از ایشان ندیدم بلکه اگر شبهه مراء ( خودنمایی ) و شبهه ی غیبت و دروغی و ... پیش می آمد حالت نگرانی به خوبی از ایشان نمایان می شد » ( 20 )

اطمینان و توکل امام خمینی

یکی از بارزترین صفات روحی امام اطمینان خاطر است و همه کسانی که امام رادرک کرده اند می دانند که در تمام فراز و نشیب ها و سختی های زندگی خود ، حتی یک لحظه دچار اضطراب و تزلزل نگردیده است و خود را در هیچ حادثه ای به قول معروف نباخته است و همیشه جازم و مصمم بوده است .
نویسنده ای مسیحی که 22 بهمن به ایران آمده بود پس از مراجعت می گوید : خیلی چیزهای انقلاب اسلامی مرا جذب کرد ولی مهم تر از هر چیز خاطره ی من از رهبر انقلاب ایران بود من با اینکه خیلی از شخصیت ها و سیاستمداران جهانی را دیده ام ؛ ولی تا به حال کسی را مانند این گونه صمیمی و مطمئن و آرام ندیده ام ، در حسینیه ی جماران او را دیدم ، در عین حالی که مردی انقلابی و خستگی ناپذیر است ولی گویا دنیایی از آرامش و اطمینان او را همراهی می کند . (21)

تهذیب نفس

تهذیب نفس در صدر ویژگی های امام بود . او نفس خود را آنچه رنگ الهی نداشت پاک کرده بود و بیشترین چیزی را که به آن سفارش می کرد تهذیب و پاک کردن اخلاق از بدیها به ویژه در ایام جوانی بود . امام می فرمود : « علم و تهذیب نفس است که انسان را به مقام انسانیت می رساند .» (22)

عشق به خدا

امام از نوجوانی دل سوی حق پرواز داد و تمام اشتغال خود را در ذکر الهی قرار داد . بدین معنا که دلش را جز با خدا با کس دیگری همراه نکرد و این سنت الهی است که هر کس اینگونه باشد خداوند او را عاشق خود خواهد کرد . چه این که رسول خدا (ص) می فرماید : « خداوند می فرماید : وقتی اشتغال به ذکر من به بنده ام غلبه کند ، خواسته و لذتش را در ذکر خودم قرار می دهم ، وقتی خواسته و لذتش را در ذکر خودم قرار دادم عاشق من می شود و من هم عاشق او می شوم ، وقتی عاشق او شدم و عاشق من گردید حجاب را از بین خود و او بر می دارم و همواره این را بر او غالب می گردانم ، آنگاه غفلت نمی کند وقتی که مردم غفلت می ورزند » امام خمینی عاشق و معشوق خدا بود .

آزادگی

امام از همه ی تعلقات آزاد بود و هرگز به دنبال ریاست ، مرجعیت و مال اندوزی حرکت نکرد . هیچ گاه خود را مطرح نکرد و مردم را به خود فرا نخواند. او به زندگی دنیا دل نبست. هیچ دل مشغولی و وابستگی به راحت دنیا نداشت و به تمام معنا از همه ی تعلقات آزاد بود. به مقامات و مناصبی که شاه برای آیت الله بروجردی قرار داده بود و به او پیشنهاد کرد پشت پا زد و بلکه به او گفت : « من اکنون قلب خود را برای سر نیزه های مامورین شما حاضر کرده ام ، ولی برای قبول زورگویی ها و خضوع در مقابل جباری های شما حاضر نخواهم کرد » (23)

همسانی با مردم ضعیف

یکی از دستورات اسلام درباره ی رهبران مردم این است که خود را با ضعفا همسان کنند. امیرالمومنین (ع) فرمود : خداوند بر رهبران حق واجب کرد که خود را با افراد ضعیف تطبیق دهند تا تنگدستی بر فقیر سنگینی نکند . (24)
امام خمینی واقعاً به این دستور عمل کرد . البته این گونه نبود که او زندگی بهتری داشته باشد و به هنگام رهبری بخواهد خود را در حد پایین تری آورد ، همسان با ضعفا قرار دهد بلکه به طور طبیعی زندگی امام زاهدانه و همسان با فقرا بود .

شهادت طلبی

امام خمینی مردی آزاده و شهادت طلب بود . همواره در آرزوی شهادت به سر می برد و از خدا درخواست کشته شدن در راه او داشت و برای همین بود که هرگز از دشمن اگر چه یک ابر قدرت وحشی مثل آمریکا باشد نمی ترسید . او می دانست که شهادت رستگاری بزرگ است . چنان که در وصیت نامه ی خود به این نکته اشاره می کند .
« اگر ما با دست جنایتکار آمریکا و شوروی از صفحه ی روزگار محو شویم و با خون سرخ شرافتمندانه با خدای خویش ملاقات کنیم بهتر از آن است که در زیر پرچم ارتش سرخ شرق و سیاه غرب زندگی اشرافی داشته باشم » (25)

انتقاد

از ویژگی های بسیار بارز حضرت امام انتقاد از ضعف های قابل جبران بود . او انتقاد در جامعه و افراد آن را بسیار موثر و ضروری می دانست و همواره می فرمود : اشکالی دیدید بگویید تا اصلاح شود . امام در یکی از بیانات خود فرمودند : انتقاد با حفظ حرمتها در سطح کشور باید جریان یابد ، و ملت شاهد بر امور بوده و شخصیت بزرگان شما را نگیرد . (26)

اعتراف به تقصیر

امام با همه ی تفکر بلند ، بینش باز و آینده نگری که داشت هرگز خود را مصون از خطا نمی دانست و اگر خطا می کرد بر خطای خود اصرار نداشت و به صراحت آن را بیان می کرد .
در پایان وصیت نامه سیاسی الهی خود می فرماید :
« من در طول مدت نهضت و انقلاب ، به واسطه ی سالوسی و اسلام نمایی بعضی افراد ، ذکری از آنان کرده و تمجیدی نموده ام که بعد فهمیدم از دغل بازی آنان اغفال شده ام . آن تمجیدها در حالی بود که خود را به جمهوری اسلامی متعهد و وفادار می نمایاندند و نباید از آن مسائل سوء استفاده شود و میزان در هر کسی حال فعلی او است » (27)

تواضع

تواضع از جمله ویژگی های مهم اخلاقی است که امام به آن زینت یافته بود . امام قله های علم و کمال و ریاست دین و دنیا را فتح کرد اما هرگز بزرگی نکرد و کارهای مهمی را که انجام می داد همواره با جمله ی خداوند چنین کرد و مردم چنان کردند بیان می کرد .
امام با موقعیت بلند مرجعیت و رهبری جهان اسلام همواره تواضع می کرد و می فرمود : « اگر به من بگویند خدمتگزار ، بهتر از این است که بگویند رهبر . رهبری مطرح نیست ، خدمتگزاری مطرح است . اسلام ما را موظف کرده که خدمت کنیم . خدمتگزاری مطرح است » (28)
از فضائل اخلاقی امام خمینی (ره) هر چه بگوییم و بنویسیم کم گفته و نوشته ایم پس به همین مطالب کم بسنده می کنیم و در خاتمه از کتاب چهل حدیث امام مطلبی را می نویسم تا شاید با مطالعه آن از حال غفلت بیدار شوم :

تا فرصت داری به حساب خودت رسیدگی کن .

ای عزیز ، قدری از حال غفلت بیدار شو و در امر خود تفکر کن و صفحه ی اعمال خود را نگاه کن . بترس از آنکه اعمالی را که به خیال خودت عمل صالح است ، از قبیل نماز و روزه و حج و غیر آن ، خود اینها اسباب گرفتاری و ذلت شوند در آن عالم ؛ پس ، حساب خودت را در این عالم تا فرصت داری بکش و خودت میزان اعمالت را بر پا کن و در میزان شریعت و ولایت اهل بیت اعمال خود را بسنج ، و صحت و فساد و کمال و نقص آن را معلوم کن و آنها را جبران کن تا فرصت هست و مهلت داری و اگر در اینجا خود را محاسبه نکنی و حساب خودت را درست نکنی ، در آنجا که به حسابت رسیدگی می شود و میزان اعمال بر پا می شود و مبتلا به مصیبت های بزرگ می شوی . بترس از میزان عدل الهی و به هیچ چیز مغرور مباش و جد و جهد را از دست مده و قدری به صحیفه ی اعمال اهل بیت پیغمبر، « صلوات الله علیهم » که معصوم از گناه و خطا بودند مراجعه کن و تفکر در آنها کن . ببین چقدر کار سخت است و راه تاریک و تاریک . (29)
 

منابع تحقیق :
 

ـ برداشتهایی از سیره ی امام خمینی ، ج 1 ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1380 .
ـ بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی ، سید حمید روحانی ، انتشارات راه امام ، تهران ، 1375 .
ـ پا به پای آفتاب ج 2 ، 3 ، امیر رضا ستوده ، نشر پنجره ، 1382 .
ـ تا مرز عصمت ، غلامعلی رجایی ، نسل کوثر ، تهران ، 1381 .
ـ چهل حدیث ، امام خمینی ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ،1376 .
ـ خلوتی با خویش ، غلامعلی رجایی ، پیام آزادی ، تهران ، 1383 .
ـ سرگذشت های ویژه از زندگی امام خمینی ، ج 3 ، موسسه نشر و تنظیم امام خمینی ، 1381 .
ـ سیمای امام خمینی ، محمد رضا اکبری ، پیام عترت ، 1381 .
ـ سیمای فرزانگان ، رضا مختاری ، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، 1380 .
ـ صحیفه ی نور ، ج 5 ، امام خمینی ، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1384 .
ـ کلمات قصار امام خمینی ، موسسه نشر و تنظیم امام خمینی ، 1382 .
ـ مجله ی حضور ، شماره ی 15 ، بهمن 1370 .
ـ نهج البلاغه ، محمد دشتی ، نشر مشرقین ، 1380 .
ـ وصیت نامه ی سیاسی الهی امام ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1383 .
ـ ویژگی هایی از زندگی امام خمینی ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1381 .

پی نوشت ها :

1 ـ بررسی و تحلیلی از : نهضت امام خمینی ، سید حمید روحانی ، انتشارات راه امام ، تهران ، 1375 .
2 ـ سیاسی امام خمینی ، محمد رضا اکبری ، پیام عترت ، 1381.
3 ـ پا به پای آفتاب 2 ، امیررضا ستوده ، نشر پنجره ، 1382 .
4 ـ بررسی و تحلیلی از : نهضت امام خمینی ، سید حمید روحانی ، انتشارات راه امام ، تهران ، 1375 .
5 ـ پا به پای آفتاب 3 ، امیررضا ستوده ، نشر پنجره ، 1382 .
6 ـ بررسی و تحلیلی از : نهضت امام خمینی ، سید حمید روحانی ، انتشارات راه امام ، تهران ، 1375 .
7 ـ خلوتی با خویش ، غلامعلی رجایی ، پیام آزادی ، تهران ، 1383 .
8 ـ سرگذشت های ویژه از زندگی امام خمینی ، ج 3 ، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1381 .
9 ـ صحیفه ی نور ، امام خمینی ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1384 .
10 ـ صحیفه ی نور ، امام خمینی ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1384 .
11 ـ همان منبع .
12 ـ کلمات قصار امام خمینی ، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1382 .
13 ـ صحیفه ی نور ، ج 5 ، امام خمینی ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1384 .
14 ـ مجله ی حضور ، بهمن 1370، ص 89 .
15 ـ مجله ی حضور ، شعار 15 ، ص 289 .
16 ـ تا مرز عصمت ، غلامعلی رجایی ، نسل کوثر ، تهران 1381 .
17 ـ همان منبع ، ص 37 .
18 ـ سیمای فرزانگان ، رضا مختاری ، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه قم ، 1380.
19 ـ برداشتهایی از سیره ی امام خمینی ، ج 1 ، ص 55 ؛ موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1380 .
20 ـ سرگذشت های ویژه از زندگی امام خمینی ، ج 5 ، ص 162 ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1381 .
21 ـ ویژگی هایی از زندگی امام خمینی ، ص 127 ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1381 .
22 ـ کلمات قصار امام خمینی ، ص 66 ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1382 .
23 ـ همان منبع.
24 ـ نهج البلاغه ، خطبه ی 200 ، محمد دشتی ، نشر مشرقین ، 1380 .
25 ـ وصیت نامه ی سیاسی الهی امام ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1383 .
26 ـ پا به پای آفتاب ج 3 ، امیر رضا ستوده ، نشر پنجره ، 1382 .
27 ـ وصیت نامه ی سیاسی الهی امام ، موسسه ی نشر و تنظیم آثار امام خمینی ،1383
28 ـ صحیفه ی نور ، ج 10 ، امام خمینی ، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی ، 1384 .
29 ـ چهل حدیث ، ص 41 ، امام خمینی ، موسسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، 1376 .